Overzicht van de incidentele baten en lasten per programma

In de Gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het bovenstaande overzicht deel uit van de begroting.

De incidentele baten en lasten beïnvloeden het structureel en reëel begrotingsevenwicht. Pas na eliminatie van de incidentele baten en lasten ontstaat het structureel begrotingssaldo. De toezichthouders beoordelen jaarlijks of er sprake is van een structureel en reëel evenwicht in de begroting. Als de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is, dan moet door de gemeente aannemelijk zijn gemaakt dat dit evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand wordt gebracht.

Voor structurele baten en lasten geldt in het algemeen, dat zij tot nadere besluitvorming voor onbepaalde tijd opgenomen zijn. Met andere woorden, er is (nog) geen einddatum bekend. Dit laat onverlet, dat de hoogte van de structurele baten en lasten jaarlijks kan fluctueren. Van structurele baten en lasten is ook sprake indien de ramingen bijvoorbeeld om het jaar opgenomen zijn. Zolang deze posten maar periodiek terug blijven komen en er geen eindtijd bepaald is. Deze fluctuaties blijken uit de meerjarenraming. Ook door nieuw beleid of door bezuinigingen kan de hoogte van structurele lasten en baten worden beïnvloed.
Incidentele baten en lasten betreffen die posten die het begrotingssaldo incidenteel beïnvloeden. Het gaat om eenmalige zaken en om (meerjarige) projecten of subsidies als deze eveneens het karakter van tijdelijkheid c.q. eindig doel hebben.

Er is een aantal posten in de begroting en jaarrekening die een specifieke handelswijze kennen teneinde het structureel begrotingssaldo juist te bepalen. Hieronder zijn deze kort toegelicht:

• Bestemmingsreserve dekking kapitaallasten. In principe zijn alle toevoegingen en onttrekkingen aan reserves incidenteel van aard zijn. De bestemmingsreserve dekking kapitaallasten is hierop een uitzondering.
• Afwikkelingsverschillen voorgaande dienstjaren. Baten en lasten, inclusief afwikkelingsverschillen, die betrekking hebben op voorgaande dienstjaren beïnvloeden per definitie het betreffende begrotingsjaar waarin de baten en lasten verantwoord worden. Dergelijke baten en lasten vallen onder de incidentele baten en lasten.
• Onderuitputting (alleen bij jaarrekening). Het niet volledig benutten van een in de begroting opgenomen raming noemt men ook wel onderschrijding van de begroting. Veelal wordt dit veroorzaakt door onvoorziene omstandigheden. Bijvoorbeeld geraamde onderhoudswerkzaamheden (die niet ten laste van een onderhoudsvoorziening gebracht worden) kunnen door weersomstandigheden niet uitgevoerd worden. Ook salarislasten kunnen lager zijn door vacatures of doordat vacatures pas later ingevuld konden worden. Een investering die later opgeleverd wordt kan leiden tot lagere lasten, namelijk minder kapitaallasten dan (oorspronkelijk in de begroting) geraamd. Jaarlijkse afwijkingen bij de jaarrekening kunnen echter ook een structureel karakter hebben. Het is echter aan de gemeente om bij het opstellen van de begroting reëel te ramen.

• Structurele raming met een variërende omvang. Er zijn gemeenten die uit voorzichtigheid in de begroting jaarlijks een terugkerende (structureel en dus voor onbepaalde tijd) raming opnemen voor incidentele lasten wanneer de praktijk leert, dat die lasten toch ieder jaar gemaakt worden. Bijvoorbeeld het ramen van een vast bedrag (bijvoorbeeld 1% van de loonsom) om ziekteverzuim op te kunnen vangen, gratificaties, ambtsjubilea, schades, vandalisme en een jaarlijks budget voor het verstrekken van incidentele subsidies. Door jaarlijks in de begroting deze lasten te ramen is dit een uitzondering op de algemene regel ofwel nu is de aard van de begrotingspost bepalend en niet de aard van de last. Bij een dergelijke structurele raming voor incidentele lasten is dus sprake van structurele lasten.

Toelichting per programma

Programma 1 Bestuur

Lasten

• In 2022 is het 450 jaar geleden dat Edam aanwezig was bij deze eerste Vrije Statenvergadering en daarmee de start van de Rechtsstaat zoals wij die nu kennen. Voor deze activiteiten is in 2022 een incidenteel budget beschikbaar van € 50.000 (product 1.05). De kosten worden gedekt door te onttrekken aan de algemene reserve € 50.000.
• Voortschrijdende ontwikkelingen op ICT gebied maken het noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in ICT.  Het betreft op de korte termijn het op orde brengen van bestaande systemen en op de lange termijn kennis vergaren om in te kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen zoals de Omgevingswet. Hiervoor wordt in 2022 structureel budget beschikbaar gesteld. Het beschikbare opleidingsbudget applicatiebeheer bedraagt in 2022 en 2023 respectievelijk € 75.000 en € 125.000. Deze incidentele kosten zullen worden gedekt vanuit de reserve Incidentele opleidingskosten welke in 2021 eenmalig is gevuld met € 350.000 door een onttrekking aan de Algemene reserve (product 1.07).
• In  2022 wordt incidenteel € 80.000 geraamd voor extra inkoop capaciteit. Vanaf 2020 wordt de inhuur omgezet naar contractmanagers om de inkoopfunctie te onderhouden en verder te ontwikkelen (product 1.07).
• In 2022 wordt incidenteel  € 151.200 geraamd voor tijdelijke RO capaciteit (planoloog, stedenbouwkundige en medewerker duurzaamheid) benodigd in verband met de voortgang van de lopende projecten (product 1.07).
• In  2022 is de taakstelling efficiënte organisatie incidenteel opgehoogd voor -/- € 35.000 in verband met verwachte detacheringsopbrengsten (product 1.07).
• Besloten is om een vacature bij Samenleving niet meer in te vullen, maar in te leveren. In 2022 zijn er incidentele kosten in verband met het vertrek van deze medewerker voor € 45.500, welke zullen worden betaald uit het formatie-budget. Vanaf juli 2022 valt het formatie-budget vrij (product 1.07).

.

Programma 2 Publiek, Veiligheid en Juridische Zaken

Lasten

• De incidentele kosten op product 2.03 betreft het incidentele budget voor ondermijning in 2022 en 2023 van € 15.000.

Baten

• De incidentele baat op product 2.04 betreft de verkoopopbrengst van € 50.000 van de kazerne in de Stationstraat in Kwadijk in 2022.

Programma 3 Ruimtelijke Ontwikkeling

Lasten

• Nadat ultimo 2020 de stichting Toeristisch Ondernemers Platform is geformaliseerd heeft zij in 2021 een plan van aanpak opgesteld. Voorgesteld wordt om in 2022 eenmalig € 40.000 beschikbaar te stellen als impulsbijdrage voor de uitvoering ten laste van de Algemene reserve (product 3.01).

• Voor 2022, 2023 en 2024 zijn personele kosten geraamd van een tijdelijke projectleider duurzaamheid/transformatie respectievelijk € 89.000, € 91.000 en € 44.000 (product 3.04). Daarnaast is op het gebied van duurzaamheidsbeleid voor 2022 een incidenteel budget van € 35.320 geraamd ten behoeve van subsidies verduurzaming bestaande woningen (product 3.04).
• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming. De verwachting is dat in 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten met -/- € 23.000 (product 3.10).
• Beëindiging erfpachtverhouding Prins Machinefabriek BV: Voorzichtigheidshalve is hiervoor een afkoopsom geraamd van € 50.000 in 2022. In het geval dat duidelijkheid zou bestaan over de gemeentelijke plannen met deze ondergrond (verkoop of herontwikkeling van deze locatie) dan zou de afkoopsom ad € 50.000 in 2022 kunnen worden verrekend met de boekwaarde van de aankoop en vervalt de raming ten laste van het begrotingssaldo (product 3.11).

Baten

• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming. De verwachting is dat eind 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten met een opbrengst van € 601.000 (product 3.10).

Programma 4 Ruimtelijke Beheer

Lasten

• De ramingen op product 4.01 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud wegen. Deze lasten worden gedekt uit de reserve Wegen.
• De ramingen op product 4.05 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud bruggen. Deze lasten worden gedekt uit de reserve Bruggen.
• De ramingen op product 4.07 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud havens. Deze lasten worden gedekt uit de reserve Havens.

Programma 5 Sociaal Domein / Samenleving

Lasten

• Er wordt in 2022 een bedrag van € 46.145 ingezet voor een bijdrage aan gemeente Amsterdam om een jeugdzorg instantie, welke in financiële moeilijkheden verkeert en die cruciale zorg aan jeugdigen met een licht verstandelijke beperking biedt, te ondersteunen. Om de continuïteit van de zorg van de bij deze instelling verblijvende cliënten te waarborgen én de expertise voor deze doelgroep te behouden is regionaal een plan van aanpak opgesteld. De kosten worden gedekt uit de reserve Sociaal Domein (product 5.03).

• De budgetten voor het Sociaal Domein zijn bijgesteld. Hiervan wordt € 300.000 als incidenteel beschouwd (product 5.03). De budgetten voor jeugdzorg zijn naar boven bijgesteld. Dit is gebaseerd op de kosten van 2020 en 2021 en de verwachting dat de kosten in 2022 niet omlaag zullen gaan omdat veel zorg moet worden ingehaald, welke is uitgesteld door de corona crisis. Het is de verwachting dat de coronacrisis veel psychische klachten geeft binnen gezinnen. Deze kosten worden gedekt uit de reserve Coronafonds.  
• Er is sprake van een tijdelijke formatie uitbreiding binnen het Breed Sociaal Loket (BSL) voor 2 jaar. De functie van een Verbinder is essentieel voor het slagen van de aansturing van de Social Firm. De Social Firm zal samen met deze verbinder zorgen voor een goede stroomlijning rond de werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De kosten voor deze formatie uitbreiding worden gedekt uit de reserve Participatie. In 2022 zal uit een evaluatie moeten blijken, of deze nieuwe functie na 2022

structureel wordt gemaakt of wordt afgebouwd (product 5.05).

• Naar verwachting kan in 2023 met de dienstverlening vanuit de Raadhuisstraat in Oosthuizen worden aangevangen. Hiervoor is in 2023 een incidenteel budget voor eenmalige inrichtingskosten van € 5.000 opgenomen (product 5.11).
• Voor de Friese Vlaak staat een bijdrage voor brandmeldinstallatie opgenomen in 2022 € 27.500. De kosten worden gedekt uit de bestemde reserve Sociaal Domein (product 5.13).

• De coronacrisis heeft het culturele leven hard getroffen. Daarom is in 2021 vanuit het Gemeentefonds budget voor ondersteuning van de culturele sector naar gemeenten gekomen waarmee gemeenten vorm kunnen geven aan steun aan de cultuursector. Voor het versterken, innoveren en verduurzamen van de musea in Edam-Volendam wordt verzocht een incidenteel budget van € 35.000 hieruit beschikbaar te stellen in 2022. Hiervoor wordt een kwartiermaker/expert aangetrokken, die in samenwerking met de musea (Volendam, Edam en het Schooltje) in 2022 een verbetertraject gaat opstarten om tot een plan van aanpak te komen. De kosten worden gedekt uit de reserve Coronafonds (product 5.24).

Baten:

• Voor 2022 is een incidentele bijdrage van € 12.000 voor verhaal sociale uitkeringen geraamd (product 5.07).
• In 2022 wordt verwacht dat een incidentele subsidie bijdrage van € 15.000 van Zonmw wordt ontvangen voor Leefstijl (product 5.14).
• In 2022 en 2023 wordt verwacht dat incidentele preventie akkoord gelden van € 20.000 van het rijk worden ontvangen (product 5.14).

Programma 6 Financiën en algemene dekkingsmiddelen

Lasten

• De wijziging van de boekwaarden in de grondexploitatie Broeckgouw brengt rentewijzigingen met zich mee. In 2022 zijn de rentelasten € 23.000 (product 6.01).

Toevoegingen reserves

Algemene reserve

• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming in 2022: € 601.000. De verwachting is dat in 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de algemene reserve.

• Brandweer Kwadijk zal worden gehuisvest in een nieuw pand. Het is de bedoeling dat de bouw hiervan in 2021 zal gaan aanvangen en in 2022 zal worden afgerond. De oude brandweerkazerne, Stationsweg 9, is verkocht voor € 50.000. De overdracht hiervan zal plaats vinden wanneer de nieuwe kazerne in gebruik kan worden genomen. De eenmalige verkoopopbrengst van € 50.000 van de oude kazerne, Stationsweg 9 te Kwadijk wordt toegevoegd aan de algemene reserve;

Onttrekkingen reserves

Algemene reserve

2022 € 360.424
2023 € 105.706
2024 €   43.667
2025 €            0

• Geoormerkte gelden uit 2020 van € 267.500 zijn overgeheveld naar 2021-2024 via de Algemene reserve. Dit budget is bestemd voor het ontwikkelen van Wijk Uitvoerings- Programma's (WUP's) en de inhuur van een projectleider. De projectleider zal zijn werkzaamheden richten op het realiseren van de wijkuitvoeringsplannen in samenwerking met externe partners. In 2022-2024 is hierdoor respectievelijk € 89.400, € 90.700 en € 43.700 beschikbaar.
• Er is in 2022 eenmalig € 40.000 geraamd voor Stichting Toeristisch Ondernemers Platform als impulsbijdrage voor de uitvoering ten laste van de Algemene reserve.

• Geoormerkte gelden voor ondermijning worden via de Algemene reserve doorgeschoven naar 2022-2023. Hierdoor is per jaar € 15.000 beschikbaar.

• Voortschrijdende ontwikkelingen op ICT gebied maken het noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in ICT. Op de korte termijn gaat het om het op orde brengen van bestaande systemen en op de lange termijn gaat het om kennis vergaren om in te kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen zoals de Omgevingswet. Hiervoor wordt in 2022 € 100.000 incidenteel beschikbaar gesteld (is doorgeschoven van 2021).
• De extra kosten van externe inhuur voor inkoop zijn in 2022 voor € 40.000 incidenteel en kunnen daardoor gedekt worden uit de Algemene Reserve.

• Er is € 50.000 in 2022 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de Algemene reserve voor activiteiten in het kader van 75 jaar Vrijheid (doorgeschoven van 2020 naar 2022 vanwege de corona-crisis) en de Vrije Statenverkiezing in 1572.

• Geoormerkte gelden uit 2018 van de Stadsregio Amsterdam worden via de Algemene reserve overgeheveld naar 2022 voor € 26.000.

Reserve Sociaal Domein
De geraamde (incidentele) onttrekkingen ten laste van de bestemde reserve Sociaal Domein bedragen:

2022 € 249.149
2023 €            0
2024 €             0
2025 €            0

• Er is € 175.500 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de bestemde reserve Sociaal Domein voor extra bijdrage Businesscase Werkplus in 2022.

• Voor de Friese Vlaak staat een bijdrage voor brandmeldinstallatie opgenomen in 2022 € 27.500. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.13).
• Er wordt in 2022 een bedrag van € 46.145 ingezet voor een bijdrage aan gemeente Amsterdam om een jeugdzorg instantie, welke in financiële moeilijkheden verkeert en die cruciale zorg aan jeugdigen met een licht verstandelijke beperking biedt, te ondersteunen. Om de continuïteit van de zorg van de bij deze instelling verblijvende cliënten te waarborgen én de expertise voor deze doelgroep te behouden is regionaal een plan van aanpak opgesteld. De kosten worden gedekt uit de reserve Sociaal Domein.

Reserve Participatie

2022 € 82.400
2023 € 20.600
2024 €          0
2025 €          0

• Er is sprake van een tijdelijke formatie uitbreiding binnen het Breed Sociaal Loket (BSL) voor 2 jaar. De functie van een Verbinder is essentieel voor het slagen van de aansturing van de Social Firm. De Social Firm zal samen met deze verbinder zorgen voor een goede stroomlijning rond de werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De kosten voor deze formatie uitbreiding worden gedekt uit de reserve Participatie. In 2022 zal uit een evaluatie moeten blijken, of deze nieuwe functie na 2022 structureel wordt gemaakt of wordt afgebouwd (product 5.05).

Reserve Bruggen
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van de achterstallige onderhoudslasten van bruggen.

2022 €   106.718
2023 €   0
2024 €   0
2025 €   0

Reserve Haven
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van de achterstallige onderhoudslasten van havens.

2022 €   20.295
2023 €   0
2024 €   0
2025

Reserve Wegen
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van achterstallige onderhoudslasten van wegen.

2022 €   2.215.825
2023 €   0
2024 €   0
2025

Reserve opleidingskosten

2022 €  75.000  opleidingskosten functioneel beheer
2023 € 125.000  opleidingskosten functioneel beheer
2024 €            0
2025 €             0

Reserve Coronafonds

2022 € 335.000
2023 €             0
2024 €             0
2025 €           0

• De budgetten voor jeugdzorg zijn naar boven bijgesteld. Dit is gebaseerd op de kosten van 2020 en 2021 en de verwachting dat de kosten in 2022 niet omlaag zullen gaan omdat veel zorg moet worden ingehaald, welke is uitgesteld door de corona crisis. Het is de verwachting dat de coronacrisis veel psychische gevolgen heeft voor gezinnen. Voorgesteld wordt om hiervoor € 300.000 te ramen ten laste van de reserve Coronafonds.

• De coronacrisis heeft het culturele leven hard getroffen. Daarom is vanuit het Gemeentefonds budget voor ondersteuning van de culturele sector naar gemeenten gekomen in 2021 waarmee gemeenten vorm kunnen geven aan steun aan de cultuursector. Voor het versterken, innoveren en verduurzamen van de musea in Edam-Volendam wordt een incidenteel budget van € 35.000 beschikbaar gesteld in 2022. Hiervoor wordt een kwartiermaker/expert aangetrokken die in samenwerking met de musea (Volendam, Edam en het Schooltje) in 2022 een verbetertraject gaat opstarten om tot een plan van aanpak te komen. De kosten worden gedekt uit de reserve Coronafonds.

Effect van overzicht incidentele baten en lasten
De incidentele baten en lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo. Incidentele lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo positief en incidentele baten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo negatief. Met het opnemen van alleen een (verplicht) cijfermatig overzicht van incidentele baten en lasten ontstaat nog niet automatisch het inzicht of er sprake is van een structureel begrotings- of jaarrekeningsaldo.

Door het betrekken van de eindcijfers uit het overzicht van incidentele baten en lasten bij het begrotingssaldo met de cijfers uit het overzicht van de (totale) lasten en baten wordt inzicht gegeven in het begrotingssaldo.